Không chỉ là thuốc bổ, mà còn là yếu tố 'miễn phí'

Vận động hay nghỉ ngơi: Đâu là chìa khóa?

Trong hành trình tìm kiếm bí quyết trường thọ, nhiều người cao tuổi thường rơi vào thế giằng co giữa hai xu hướng tưởng chừng đối lập: tích cực vận động để duy trì thể lực hay nghỉ ngơi đầy đủ để bảo vệ sức khỏe. Nghiên cứu này, với sự tham gia của hàng chục ngàn người cao tuổi đến từ nhiều quốc gia khác nhau, đã đi sâu phân tích mối tương quan giữa thói quen vận động, giấc ngủ, tình trạng sức khỏe và tuổi thọ thực tế của họ.

Kết quả cho thấy, không có một công thức chung nào áp dụng được cho tất cả mọi người. Thay vào đó, chìa khóa nằm ở sự cân bằng hợp lý giữa vận động và nghỉ ngơi, được điều chỉnh phù hợp với nhu cầu thể chất và tình trạng sức khỏe của từng cá nhân. Nhóm người sống thọ trên 90 tuổi không phải là những vận động viên chuyên nghiệp với cường độ tập luyện cao, nhưng họ cũng không hoàn toàn thụ động. Họ duy trì mức vận động nhẹ nhàng, thường xuyên như đi bộ, làm vườn, dọn dẹp nhà cửa, kết hợp với thời gian nghỉ ngơi điều độ trong ngày.

Hơn 36.000 người cao tuổi trên khắp thế giới đang tiết lộ một điểm chung bất ngờ để kéo dài tuổi thọ (Ảnh minh hoạ)

Phân tích cho thấy, việc tập thể dục ở mức trung bình, khoảng 150 phút mỗi tuần, có thể kéo dài tuổi thọ trung bình thêm 4,5 năm. Hoạt động thể chất đều đặn giúp cải thiện chức năng tim mạch, hô hấp, hỗ trợ kiểm soát cân nặng và giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính nguy hiểm như tiểu đường, ung thư hay thoái hóa thần kinh.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng cảnh báo về nguy cơ của việc vận động quá sức. Những người tập thể dục với cường độ cao trên 2 giờ mỗi ngày có nguy cơ tử vong tăng khoảng 28%. Nguyên nhân chủ yếu đến từ stress oxy hóa, áp lực lên hệ tim mạch và tình trạng viêm cơ xương khớp do cơ thể không có đủ thời gian phục hồi.

Mặt khác, giấc ngủ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc duy trì sức khỏe lâu dài. Người cao tuổi có thói quen ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi đêm, tránh thức khuya và giữ được giấc ngủ sâu thường có hệ miễn dịch khỏe mạnh hơn. Thậm chí, một giấc ngủ trưa ngắn khoảng 15-30 phút mỗi ngày cũng được ghi nhận giúp phục hồi năng lượng và cải thiện tinh thần.

(Ảnh minh hoạ)

Bên cạnh đó, các hoạt động tĩnh như thiền định, hít thở sâu hay thư giãn yên tĩnh cũng mang lại những tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần và chức năng nhận thức. Nghiên cứu cho thấy, những người thường xuyên thiền định có tỷ lệ teo chất xám thấp hơn 27% so với những người không thiền, một yếu tố có liên quan trực tiếp đến trí nhớ và khả năng kiểm soát cảm xúc.

Yếu tố "miễn phí" quyết định tuổi thọ

Ngoài những yếu tố thể chất, khảo sát còn làm sáng tỏ vai trò then chốt của thái độ sống và trạng thái tinh thần trong việc kéo dài tuổi thọ. Những người cao tuổi duy trì được tinh thần lạc quan, khả năng thích nghi tốt với hoàn cảnh và có thái độ sống tích cực thường có tuổi thọ cao hơn.

Nhiều người trên 90 tuổi không quá bận tâm về những lo lắng trong tương lai hay những điều không thể thay đổi trong quá khứ. Họ sống trọn vẹn với hiện tại, duy trì những thói quen tinh thần ổn định như chăm sóc cây cảnh, đọc sách, nấu ăn, trò chuyện với người thân. Những hoạt động này giúp họ duy trì sự cân bằng cảm xúc và trạng thái tâm lý ổn định.

Nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên hệ chặt chẽ giữa ý thức về mục đích sống và tuổi thọ. Người cao tuổi vẫn cảm thấy mình hữu ích, dù chỉ là chăm sóc cháu, chia sẻ kinh nghiệm hay tham gia sinh hoạt cộng đồng, thường khỏe mạnh hơn cả về thể chất lẫn tinh thần. Họ có hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả và ít gặp các rối loạn tâm lý tuổi già như trầm cảm hay lo âu.

(Ảnh minh hoạ)

Mối quan hệ xã hội cũng là một yếu tố không thể bỏ qua. Những người duy trì được mạng lưới giao tiếp tích cực với người thân, bạn bè hoặc cộng đồng địa phương có nguy cơ tử vong sớm thấp hơn 29% so với những người sống cô lập. Những cuộc trò chuyện ngắn, các buổi gặp mặt hàng xóm hay sinh hoạt nhóm đều có tác động rõ rệt đến cảm giác an toàn, kết nối và chất lượng cuộc sống.

Cuối cùng, chế độ ăn uống lành mạnh cũng đóng vai trò quan trọng. Người sống thọ thường duy trì chế độ ăn đa dạng, giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám, cá và các loại hạt. Họ có xu hướng ăn uống theo mùa, sử dụng nguyên liệu tươi và hạn chế thực phẩm chế biến sẵn. Một điểm chung khác là thói quen ăn uống điều độ, không ăn quá no và không kiêng khem quá khắt khe.

Tóm lại, nghiên cứu trên 36,383 người cao tuổi đã khẳng định rằng: không có một bí quyết duy nhất để sống lâu. Sống khỏe và sống thọ là kết quả của sự phối hợp hài hòa giữa vận động vừa phải, nghỉ ngơi đúng cách, tinh thần tích cực, chế độ ăn uống hợp lý và mạng lưới quan hệ xã hội bền vững. Tuổi thọ không chỉ phụ thuộc vào yếu tố di truyền, mà chủ yếu đến từ những lựa chọn và hành vi hàng ngày. Một lối sống cân bằng, ổn định, phù hợp với thể trạng và điều kiện sống cá nhân có thể tạo ra sự khác biệt lớn về chất lượng cuộc sống khi về già.