Phép màu 90 giây đã xảy ra như thế nào?

Ngày 18 tháng 6 năm 2025, Tạp chí Thanh niên Việt đưa tin "Máy bay nổ tung, 379 người cứ thế... bước ra và sống sót: Phép màu 90 giây đã xảy ra như thế nào?". Nội dung như sau:

Sự kiện máy bay của Japan Airlines bốc cháy dữ dội tại sân bay Haneda, Tokyo vào ngày 2 tháng 1 năm 2024, đã thực sự gây chấn động toàn cầu, không chỉ bởi quy mô của vụ tai nạn mà còn bởi một kết cục gần như không tưởng.

Trong một cảnh tượng tưởng chừng như chỉ có trong phim ảnh, toàn bộ 379 hành khách và phi hành đoàn trên chiếc Airbus A350 định mệnh đều đã thoát hiểm một cách an toàn, bất chấp ngọn lửa dữ dội nhấn chìm thân máy bay. Câu chuyện về "phép màu 90 giây" và khả năng phi thường của con người đã nhanh chóng trở thành một ví dụ điển hình, một bài học quý giá không chỉ về an toàn hàng không mà còn về bản năng sinh tồn và sức mạnh của kỷ luật.

Vụ va chạm kinh hoàng và phép màu Haneda

Chuyến bay JAL516 của Japan Airlines, sau hành trình nội địa từ Sapporo, đang trong quá trình hạ cánh xuống đường băng Haneda thì bất ngờ xảy ra một vụ va chạm kinh hoàng với một máy bay tuần duyên Nhật Bản. Ngay lập tức, lửa bùng lên dữ dội từ cả hai chiếc phi cơ. Trong khi 5 trong số 6 thành viên phi hành đoàn trên máy bay tuần duyên đã thiệt mạng bi thảm, thì điều kỳ diệu đã xảy ra trên chiếc Airbus A350: toàn bộ những người có mặt trên máy bay đều đã được sơ tán thành công. Đó là một khoảnh khắc của sự sống còn, một cuộc chạy đua với tử thần mà con người đã chiến thắng bằng sự bình tĩnh và phối hợp nhịp nhàng.

Ngay sau cú va chạm, chiếc Airbus A350 tiếp tục trượt dài trên đường băng, trong khi ngọn lửa nhanh chóng lan rộng, biến chiếc máy bay thành một quả cầu lửa khổng lồ. Tuy nhiên, trong khung cảnh hỗn loạn và khói lửa mịt mù đó, một phép màu đã diễn ra: toàn bộ 379 hành khách và phi hành đoàn đã được sơ tán một cách thần tốc, chỉ trong vỏn vẹn khoảng 90 giây theo một số báo cáo, hoặc không quá 18 phút theo những phân tích khác, trước khi cấu trúc máy bay hoàn toàn bị ngọn lửa thiêu rụi.

Đây không phải là một sự may mắn ngẫu nhiên, mà là kết quả của một loạt các yếu tố then chốt, được kết tinh từ sự chuẩn bị kỹ lưỡng và bản năng sinh tồn mạnh mẽ.

Yếu tố tạo nên "phép màu 90 giây"

Một trong những yếu tố quan trọng nhất làm nên "phép màu 90 giây" chính là các quy trình huấn luyện nghiêm ngặt và tiêu chuẩn an toàn không khoan nhượng của Japan Airlines. Hãng hàng không này đã áp dụng các quy định an toàn và quy trình sơ tán khẩn cấp cực kỳ chặt chẽ, được toàn bộ phi hành đoàn luyện tập một cách thường xuyên và tỉ mỉ. Khi thảm họa ập đến, phi hành đoàn đã không hề nao núng. Họ tuân thủ đúng quy trình đã được đào tạo, nhanh chóng xác định và mở các cửa thoát hiểm an toàn, đồng thời hướng dẫn hành khách một cách rõ ràng và quyết đoán.

Dù hệ thống thông báo trên máy bay bị hỏng do sự cố, các tiếp viên vẫn không bỏ cuộc. Họ đã sử dụng loa cầm tay hoặc trực tiếp ra lệnh bằng giọng nói, đảm bảo rằng mọi người trên khoang đều hiểu rõ tình hình và biết phải làm gì để thoát ra ngoài. Sự chuyên nghiệp và kiên định của họ là chìa khóa để duy trì trật tự trong một tình huống mà nỗi sợ hãi có thể dễ dàng chiếm lấy.

Bên cạnh sự chuyên nghiệp của phi hành đoàn, một yếu tố không kém phần quan trọng là bản năng và sự hợp tác đáng kinh ngạc của chính các hành khách . Trong những khoảnh khắc sinh tử ấy, họ đã thể hiện một sự bình tĩnh đáng ngưỡng mộ.

Các hành khách trượt ra khỏi cầu trượt thoát hiểm, chấp hành nghiêm chỉnh theo yêu cầu của phi hành đoàn và không ai cố gắng cầm theo hành lý

Điều đáng chú ý là hành khách đã không cố gắng mang theo hành lý xách tay của mình, một hành động thường xuyên làm chậm quá trình sơ tán trong các trường hợp khẩn cấp. Thay vào đó, họ đã tuân thủ triệt để hướng dẫn của phi hành đoàn, giữ vững tinh thần và di chuyển nhanh chóng, dứt khoát về phía các lối thoát hiểm. Sự hợp tác này đã giảm thiểu đáng kể thời gian sơ tán, biến những giây phút quý giá thành cơ hội sống sót cho tất cả mọi người. Sự đồng lòng và kỷ luật của tập thể hành khách trong tình huống đó là một minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của ý thức cộng đồng.

Thiết kế hiện đại của chiếc máy bay Airbus A350 cũng đóng một vai trò không nhỏ trong câu chuyện kỳ diệu này. Loại máy bay này được chế tạo từ các vật liệu composite tiên tiến , có khả năng chịu nhiệt và chậm cháy hơn đáng kể so với kim loại truyền thống. Điều này đã kéo dài thêm thời gian cần thiết để ngọn lửa ăn sâu vào cấu trúc chính của máy bay, tạo ra một "cửa sổ vàng" quý báu cho việc sơ tán. Mỗi giây đồng hồ có thêm trong tình huống đó đều có ý nghĩa sống còn, và vật liệu chống cháy đã giúp kéo dài thời gian để 379 sinh mạng có thể kịp thời thoát ra ngoài.

Mặc dù nguyên nhân chính thức của vụ va chạm vẫn đang được các cơ quan chức năng điều tra một cách kỹ lưỡng để đưa ra kết luận cuối cùng, câu chuyện về chuyến bay JAL516 sẽ mãi mãi là một lời nhắc nhở mạnh mẽ và sâu sắc về sức mạnh của sự chuẩn bị chu đáo, sự bình tĩnh phi thường khi đối mặt với hiểm nguy, và trên hết, là khả năng hợp tác của con người khi đối diện với thử thách sinh tử. Nó không chỉ là một bài học về an toàn hàng không, mà còn là một câu chuyện truyền cảm hứng về ý chí sống còn và bản lĩnh của con người trong những hoàn cảnh khắc nghiệt nhất.

Ngày 4 tháng 1 năm 2024, chuyên trang giải trí Ngôi sao -  cũng đưa tin "‘Phép màu’ giúp toàn bộ hành khách sống sót trong vụ cháy máy bay ở Nhật Bản". Nội dung như sau:

Vụ va chạm giữa máy bay chở khách và phi cơ cảnh sát biển của Nhật Bản ở sân bay Haneda tối 2/1 khiến ít nhất 5 thành viên phi hành đoàn được cử đi cứu trợ động đất thiệt mạng. Hiện cơ quan chức năng chưa kết luận nguyên nhân vì sao hai chiếc máy bay có mặt trên đường băng cùng một lúc. Tuy nhiên, việc toàn bộ hành khách và phi hành đoàn trên chiếc máy bay thương mại Airbus A-350 của Japan Airlines được sơ tán thành công được xem như điều thần kỳ. Tại thời điểm hạ cánh, máy bay bốc cháy như quả cầu lửa, đi kèm với nhiều khói độc.

Phi hành đoàn sơ tán nhanh chóng

Các chuyên gia ngành hàng không đều nhận định phản ứng nhanh chóng của phi hành đoàn đã cứu sống gần 400 người có mặt trên chuyến bay. Chỉ vài giây sau khi máy bay dừng lại, các máng thoát hiểm được bơm căng và toàn bộ người trên máy bay được đưa ra ngoài an toàn, bất chấp cabin đã tràn ngập khói.

Một phi công của hãng hàng không lớn ở châu Âu nói trên CNN: "Tôi đặc biệt ấn tượng với phi hành đoàn và hành khách. Những điều xảy ra giống như một cuộc sơ tán trong điều kiện khắc nghiệt nhất dường như chỉ có trong sách giáo khoa. Chúng ta đang ở trong thời kỳ tốt của ngành hàng không khi các máy bay ngày càng hiện đại và việc đào tạo phi hành đoàn xử lý các tình huống bất ngờ đã được chú trọng trong nhiều thập kỷ".

Người này nói thêm các quy quy trình đã được cải tiến vì máy bay ngày càng lớn hơn. Tất cả hành khách có thể được sơ tán trong 90 giây. Tiếp viên trên một số hãng hàng không giờ đây cũng có thể bắt đầu sơ tán ngay lập tức nếu nhận biết tình huống nguy cấp, không cần chờ yêu cầu của cơ trưởng, tiết kiệm những giây phút quan trọng.

PilotsTogether, một tổ chức từ thiện hỗ trợ phi hành đoàn, đồng tình với quan điểm này.

Graham Braithwaite, giáo sư về an toàn và điều tra tai nạn tại Mỹ, nhận xét phi hành đoàn của Japan Airlines đã "biểu hiện một cách mẫu mực". "Việc huấn luyện an toàn mà các hãng hàng không - trong trường hợp này là Japan Airlines - yêu cầu phi hành đoàn thực hiện liên tục đã mang lại kết quả. Theo tôi, một điều rút ra là hành khách cần chú ý đến các hướng dẫn an toàn và nhớ rằng phi hành đoàn không phải là những nhân viên dịch vụ ăn uống mà là những chuyên gia an toàn được đào tạo bài bản", ông nói.

Các tiêu chuẩn an toàn tối thiểu quốc tế do Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế (ICAO) đặt ra yêu cầu phi hành đoàn phải thực hành sơ tán khẩn cấp hàng năm. Các nhà sản xuất máy bay cũng phải chứng minh rằng bất kỳ máy bay nào cũng có thể đáp ứng yêu cầu được sơ tán hoàn toàn hành khách trong 90 giây.

Theo các chuyên gia, quy định này "được viết bằng máu của những người không may mắn qua đời trong các thảm họa hàng không trước đó". Một vụ tai nạn của hãng hàng không Aeroflot tương tự vào năm 2019 khi một chiếc máy bay bốc cháy lúc hạ cánh ở Moscow, khiến 41 trong số 73 người trên máy bay thiệt mạng. Năm 1980, chuyến bay 163 của Arab Saudia gặp sự cố phải hạ cánh khẩn cấp nhưng các phi công không ra lệnh sơ tán, khiến toàn bộ 301 người trên máy bay chết vì ngạt khói.

Một vụ tai nạn khác có ảnh hưởng lớn đến quy định an toàn là thảm họa British Airtours năm 1985 tại sân bay Manchester ở Anh. Máy bay sau khi cất cánh đã bốc cháy và dừng lại trên đường băng. Dù lực lượng cứu hỏa có mặt nhanh chóng, 55 người đã thiệt mạng, chủ yếu do ngạt khói vì không được sơ tán kịp thời. Sự việc đã khiến các chuyên gia thay đổi một số thiết kế và vật liệu làm ra cabin để hành khách có thể thoát hiểm nhanh hơn và chậm bốc khói độc khi không may hỏa hoạn.

Hành khách không mang theo hành lý khi sơ tán

Erlich, một người trên máy bay, kể lại các hành khách trên chuyến bay JAL516 đã sơ tán mà không mang theo hành lý xách tay - một hành động thường thấy trong các video về sơ tán trong tình huống khẩn cấp. Mika Yamake, một thân nhân có chồng trên máy bay, cũng nói với CNN: "Chồng tôi vừa bước ra với chiếc điện thoại di động. Anh ấy phải bỏ lại mọi thứ khác phía sau".

"Bất kỳ sự chậm trễ nào trong việc sơ tán đều có thể gây ra thảm họa. Đôi khi mọi chuyện tồi tệ xảy ra chỉ vì chúng ta muốn mang theo máy tính xách tay hay túi xách cá nhân. Sự cố này có thể còn tồi tệ hơn nhiều nếu hành khách không bỏ lại đồ đạc", Erlich nói.

Một phi công của một hãng hàng không lớn ở châu Âu cho rằng: "Đây là một thách thức với các hãng hàng không, liên quan tới khía cạnh văn hóa. Một số người ưu tiên mang theo tài sản, đồ đạc hơn là sự an toàn của họ và những người xung quanh. Hãy bỏ lại mọi thứ và thoát ra ngoài nhanh nhất. Đây là ưu tiên duy nhất. Khi đó, mọi người đều sẽ có cơ hội sống sót cao nhất".

Trên thực tế, quy định này được tất cả hãng hàng không đưa vào hướng dẫn an toàn bay. Khi sự cố xảy ra, hành khách được yêu cầu bỏ lại toàn bộ hành lý, tuân theo hướng dẫn của tiếp viên hàng không, di chuyển ra phía cửa thoát hiểm. Lối đi trên máy bay rất nhỏ nên chỉ cần một người dừng lại lấy đồ hoặc kéo theo đồ đạc cồng kềnh có thể khiến những người phía sau gặp nạn.

Chuyên gia Braithwaite cũng cho rằng hành khách cần tập trung hơn khi ở trên máy bay. "Cách đây vài tuần, tôi ngồi cạnh một người trên máy bay. Anh ta không hề lắng nghe khi tiếp viên hướng dẫn an toàn vì tin rằng nếu có chuyện gì xảy ra thì không có cách nào để sống sót. Nhưng hôm nay, gần 400 người ở Nhật đã chứng minh điều ngược lại", ông nói.